بازسازی سبکی (Anastylosis) چیست؟ + اهداف و تمام نکات مهم

بازسازی سَبکی یا اصطلاحا دوباره برپاسازی یک ساختمان، درواقع یک اصطلاح باستان‌شناسی برای تکنیک بازسازی هست که در این روند، یک ساختمان یا بنای ویران شده یا رو به ویرانی رو بازسازی می‌کنن. حتی گاهی اوقات از همین تکنیک برای بازیابی سفال‌های شکسته و اشیای کوچکتر هم استفاده می‌کنن. حقیقت ماجرا این هست که بازسازی سبکی بیشتر در مواردی به کار میره که حفظ، نگهداری، تداوم و القای بصری حیات اصلی یک اثر مهم باشه و تا جای ممکن بازسازی نباید منجر به دوباره‌سازی بشه.

انواع بازسازی چیست؟

بازسازی معمولا در چند سطح انجام میشه که هر کدوم کاربردها و روش‌های متفاوتی دارن:

• بازسازی آرکئولوژیک یا مرمت علمی
• بازسازی آرتیتسیک یا مرمت هنری
• بازسازی حفاظتی (مقاوم‌سازی)
• بازسازی سبکی
• پاکسازی سبکی
• بازسازی تکمیلی

در اینجا ما می‌خوایم به بررسی بازسازی سبکی بپردازیم …

بازسازی سَبکی چی هست؟

به نقل از اساتید بزرگ حوزه مرمت میشه گفت بازسازی سبکی یا آناستیلوز (Anastylosis)، به معنای دوباره ساختن بناهای تاریخی فروپاشیده به همان شکل اولیه است، یا دوباره‌سازی قسمتی از این بناها در همان موضع قبلی.

از این نوع مرمت فقط در مواردی میشه استفاده کرد که قطعات و اجزای مختلف آن در اطراف یا محل حفاری به صورت پراکنده موجود باشن، به طوری که بشه هر قطعه رو در جای خودش قرار داد یا جایگزینش کرد تا عملکرد قبلی خودش رو داشته باشه.

چه زمانی بهتر است از بازسازی سبکی استفاده کنیم؟

وقتی در یک ساختمان قدیمی یا بنای تاریخی بخوایم ارزش‌های اصلی بنا رو حفظ کنیم و یاد و خاطره گذشته رو زنده نگه داریم، معمولا سعی می‌کنیم بین طرح جدید و قدیمی کمترین تفاوت وجود داشته باشه؛ برای انجام چنین کاری میشه از روش بازسازی سبکی استفاده کرد. یعنی تکه‌های قدیمی رو با اجزای جدید مشابه جایگزین می‌کنیم (البته نمیشه عینا اون‌ها رو ساخت و اجرا کرد چون اصالت زمانی بنا از بین میره) و اینطوری با تغییرات کم، بنای مدنظر ما دوباره جون می‌گیره. از اونجایی که در بازسازی سبکی معمولا سبکِ طرح اولیه بنا بدون تغییر باقی می‌مونه، کاربرد گسترده‌ای در مرمت بناهای تاریخی داره.

هدف از بازسازی سبکی چیست؟

درواقع هدف از این نوع بازسازی، مرمت و ترکیب مجدد قسمت‌های آسیب‌دیده و تخریب‌شده است تا دوباره بتونیم بنا رو در فرم اولیه خودش ببینیم. البته همه این‌ها در صورتی هست که بشه اطلاعاتی درباره قسمت‌های آسیب‌دیده پیدا کرد تا هیچ تغییری به صورت متفاوت از فرم اولیه بنا انجام نشه. در غیر این صورت، بازسازی سبکی روش مطلوبی نخواهد بود.

در صورتی که اطلاعات خود بنا در دست نباشه، فقط زمانی میشه از این روش استفاده کرد که بررسی سبک‌های به کاررفته در بنا یا نمونه‌های مشابه اون در بازه‌های تاریخی مشابه قابل انجام باشه. درواقع آناستیلوز رو برای بناها یا قسمت‌هایی به کار می‌برن که از گزند مردم و زمانه نجات پیدا کردن و جنبه فرهنگی، اهداف تاریخی و سیاسی در نگهداری و حفظ اون‌ها اهمیت داره.

قابل برگشت بودن تغییرات، یکی دیگر از اهداف مهم در بازسازی سبکی!

یک نکته قابل اهمیت دیگر در روند بازسازی سبکی این هست که کارها باید با هدف قابل برگشت بودن انجام بشن، یعنی چه؟ یعنی اگر در طول زمان و به حسب تجربه، متخصصان دیگر به این نظر رسیدن که بازسازی سبکی صحیح نبوده و نتایج خوبی نداشته، بشه تغییرات رو به حالت قبل بازگرداند، به طوری که آسیبی به بنا وارد نشه.

بازسازی سَبکی به چه صورتی انجام میشه؟

برای انجام بازسازی سبکی در یک پروژه، ابتدا باید وضعیت اصلی سازه به صورت علمی تایید بشه، بعد محل مناسب هر جزء بازیابی شده رو تعیین کنیم. اجزای جایگزین شده باید قابل تشخیص باشن، یعنی اگر قطعه اصلی پر از تزئینات باشه، قطعه جایگزین رو باید ساده‌تر درنظر گرفت تا اصالت دوره ساخت حفظ بشه.

در بازسازی سبکی احتمالا مصالح و تکنیک‌های ساخت بنا در نسخه اولیه، الان دیگه کاربردی ندارن و یا اینکه از نظر مالی مقرون به صرفه نیستن. در نتیجه در زمانی هم که عناصر یا قطعاتی از بین رفته باشن، ممکن هست از مواد مدرنی مثل گچ، سیمان یا رزین‌های مصنوعی استفاده بشه؛ باتوجه به این توضیحات میشه نتیجه گرفت که بازسازی سبکی بیشتر در بناهای تاریخی که قدمت زیادی دارن استفاده میشه و شاید کمتر اون رو در صنعت ساخت و ساز ببینیم.

جمع بندی…

اگر بخوایم معنای بازسازی سبکی رو باهم مرور کنیم، می‌تونیم بگیم بازسازی سبکی یعنی فعالیت‌هایی که باعث افزایش عمر یک ساختمان تاریخی میشن، یعنی ایجاد تغییر در هر بنایی که نیاز به تعمیر داره. البته نکته قابل توجه این هست که بازسازی سبکی کمی از تعمیرات پیچیده‌تر و کمی از نوسازی ساده‌تر هست. چون قرار نیست اساس و سازه بنا تغییری پیدا کنه. در ضمن در بازسازی سبکی این نکته رو فراموش نکنین که کارها باید قابل برگشت باشن و شما باید بتونین هر زمانی که خواستین، تغییرات رو به حالت اول برگردونین.

ممنون که ما رو همراهی کردین. لطفا سوالات خودتون رو در قسمت کامنت ها از ما بپرسین.